Iskorak u žanrovski film, najveći u karijeri, napravio je kultni američki nezavisni redatelj Jim Jarmusch kad je snimio “Ghost Dog: Put Samuraja” (“Ghost Dog: The Way Of Samurai”, 1999.). Minimalistički “indie” filmovi kao što su “Neprekinuti praznici”, “Čudnije od raja”, “Pod udarom zakona”, “Tajanstveni vlak” i “Noć na Zemlji” oduvijek su Jarmuschov forte.
S “Mrtvim čovjekom” on se prvi put otisnuo u žanrovske vode, no to je uvjetno rečeno bio žanrovski film, vestern koji je više antivestern, tj. meditativna drama sa specifičnim jarmuschovskim (p)ogledom na mit o Divljem zapadu. Više vesterna ima u filmu “Ghost Dog: Put Samuraja” (kaubojski obračun u finalu) koji je žanrovski nemjerljivo konkretniji uradak.
Ovog puta Jarmusch se dotaknuo akcijskog/kriminalističkog filma o usamljenom plaćenom ubojici, pokrivajući žanr od “Samuraja” Jean-Pierrea Melvillea s Alainom Delonom preko “Killera” Johna Wooa s Chow-Yun Fatom do “Leona profesionalca” Luca Bessona s Jeanom Renoom.
Naravno, napravio je to na svoj način spajajući nespojivo. Na prvi pogled, “Ghost Dog: The Way Of Samurai” je klasičan akcijski film. Imamo titularnog plaćenog ubojicu zlatnog srca (Forest Whitaker) i mafijaškog negativca Raya Varga u tumačenju Henryja Silve, dežurnog zlikovca u sličnim filmovima poput “Zakona šutnje” i “Iznad zakona”, a jednog od njegovih ljudi igra Victor Argo, također poznata faca iz ostvarenja tog tipa (“Sirovi ugovor”, “Kralj New Yorka”).
No, kvaka je da je plaćeni ubojica crnac, živi pored golubarnika na krovu zgrade i komunicira u vezi zadataka preko goluba pismonoše s mafijašem Louiejem (John Tormey) koji ga je spasio kao mladića, stoga je posvetio život služenju gospodaru s obzirom da se fura na samurajski kodeks japanskih ratnika iz priručnika “Hagakure: The Way of the Samurai”.
Japan je vrelo inspiracije pa Vargova kćerka (Tricia Vessey) čita “Rašomon” (“Dobra knjiga”) koju će Ghost Dog dati klinki iz parka (Camille Winbush) i predložiti da je pročita kad bude malo starija. Čini se da Jarmusch želi uhvatiti duh Akire Kurosawe i njegovih samurajskih filmova te pretvoriti Whitakera u “crnački” spoj Toshira Mifunea i Delona, plaćenog ubojicu/modernog samuraja odjevenog u repersku/hip-hopersku hudicu.
Puno je spojeva u “Putu samuraja”, od japanske kulture i afroameričkog nasljeđa (Whitaker, RZA iz Wu-Tang Clana kao autor dojmljive, ugođajne glazbe) do talijanskih gangstera iz mafijaških filmova Martina Scorsesea a la “Dobri momci” i “Casino” koje Jarmusch kao da satirizira, furajući se na prikaz negativaca u stilu Quentina Tarantina, tipa da gledaju stare crtiće, ali i imaju izljeve isforsiranog čudaštva kad repaju i muču poput krava.
Međutim, Jarmusch je puno bliži poetici Yasujiroa Ozua nego Kurosawe, nekmoli Bessona, Wooa i Tarantina, stoga “Ghost Dog” nije uvijek ujednačen. Iako je glavni lik vičan katani i u Jarmusch ubacuje jednu akcijsku “slow motion” montažu treninga kung fua i vitlanja mačem koja je završila i na plakatu filma, tko očekuje mačevanje, bit će razočaran.
Pa ipak, Ghost Dog povremeno zavitla pištoljem s priguštivačem kao sabljom i u nekoliko navrata film dolazi blizu “gun fu” akciji u stilu Wooa, samo bez usporenog pokreta. Opet, u jednoj sceni će napucati gangstera kroz cijev umivaonika, baš kao što prethodno napravi lik iz crtića na mafijaševoj televiziji. Film obiluje takvim ozbiljnim i neozbiljnim momentima, ali i nadahnutim, poetičnim trenucima kao kad ptičica doleprša na ciljnik Ghost Dogove puške, nedugo nakon što on na stablu uoči djetlića.
Iako je dinamičniji od drugih Jamuschovih filmova, “Put samuraja” je odan njegovoj minimalističkoj poetici i prilično osoban kao svojevrsno samurajstvo s prigušivačem. Naime, Jarmusch kao da vidi sebe u Ghost Dogu koji se “drži drevnih načina” i “stare škole”, prisvajajući japanske mudrosti veoma nalik poezijskim životnim opažanjima u njegovom kasnijem filmu “Paterson”.
Kad Ghost Dog kaže “Stvarima od velike brige treba pristupati olako”, tj. “Stvarima od male važnosti treba pristupati ozbiljno”, a posebice nakon što spomene da su pripadnici “drevnih plemena gotovo izumrli”, iz njega progovara redatelj. Jarmusch upravo tako režira ovaj i svaki drugi film i pripada gotovo izumrlom plemenu drevnih nezavisnih redatelja.